5 najpoznatijih diajalekata u engleskom jeziku

Engleski jezik se smatra jezikom biznisa, trgovine, medjunarodne politike, medija, novinskih agencija, filmske industrije, tehnologije i komunikacija.  Počeo je da se širi krajem 19. i početkom 20. veka. Razlog tome je širenje Britanskog carstva koje je sa sobom prenosilo i jezik u sve regione kojima je vladalo. Ne samo da se prenosio jezik, već i ustrojstvo, kulturni obrasci i društveno uredjenje. Sve to se onda stapalo sa regionalnim odlikama, tradicijama i tako su nastajali dijalekti engleskog jezika sa svim odlikama matičnih zemalja.

Primat nad francuskim, engleski je počeo da preuzima nakon I svetskog rata, kada je Versajski sporazum napisan i na francuskom i engleskom. Od tada, njegov uticaj konstantno raste. Njegovom širenju doprineo je i munjevit razvoj Sjedinjenih Američkih Država nakon II svetskog rata.

Danas se smatra da širom sveta 1,5 milijardi ljudi govori engleski, što kao maternji, što kao drugi jezik. Vreme početka učenja engleskog kao drugog jezika razlikuje se od zemlje do zemlje, ali neki prosek je oko šeste godine života. Neke zemlje se smatraju uspešnijim u usvajanju engleskog, neke manje uspešne, medjutim jasno je da sve one govore engleski. U oko 18 zemalja, većina stanovništva govori engleski, dok je u oko 58 zemalja on zvanični jezik.

Sa ovolikim brojem govornika, neminovno je postojanje raznih dijalekata, jer svaki narod jezik boji svojom kulturom i tradicijom, nepovratno ga menjajući i nadograđujući.

S obzirom na globalni uticaj Sjedinjenih Američkih Država, ne zvuči čudno da je američki dijalekt prvi po broju govornika.  Uz njega imamo britanski, kanadski, australijski, indijski i mnoge druge podvarijetete navedenih dijalekata.

Američki engleski (AmE)

Sveprisutni dijalekt i kao što je navedeno dijalekt sa najviše govornika. Prosto je nemoguće izbeći ga jer smo okruženi njime zbog konstantnog izlaganja medijima. Potekao je od prvih doseljenika na prostorima Masačusetsa, Pensilvanije, Virdžinije,  koji su govorili engleski i tokom vremena, uz mnoge reči iz drugih jezika, od domorodaca Indijanaca, robova iz Afrike i sfera  industrije koje su se razvile, obogatio se i postao jezik za sebe. Pri učenju engleskog jezika na prostorima gde je on drugi jezik, često se skreće pažnja na razlike izmedju AmE i britanskog engleskog. Najviše razlika leži u izgovoru i spelovanju reči, korišćenju gramatičkih struktura,  AmE se smatra manje formalnom varijantom, ali postoje i primetne razlike u leksici i formatiranju datuma.

Britanski engleski (BrE)

Uz AmE, ovo je dijalekt kojim se služi najveći broj govornika. Iako se na teritoriji Velike Britanije govori  ogromnim brojem poddijalekata, na globalnom nivou se smatra da se u Velikoj Britaniji govori britanski engleski.  Šta više, varijetet koji se podučava širom sveta je tzv. standardni engleski ili RP (Received Pronounciation) ili queen’s English (kraljičin engleski), ’posh’ engleski ili ’BBC’ engleski.

Britanski jezik je prigodan za poslovne situacije zbog veće formalnosti, možda se smatra komplikovanijim u spelovanju reči, korišćenju vremena (Present Perfect i Past Simple), pravopisu.

Medjutim, govornici i jedne i druge varijante generalno nemaju problem da razumeju jedni druge, osim u nekim ekstremnim situacijama.

Kanadski engleski (CanE)

Govori se na prostoru Kanade i meštavina je britanskog, američkog engleskog i francuskog iz Kvebeka uz dodatke originalnih kanadskih reči. On je proizvod doseljenika iz Britanije i Francuske u kombinaciji sa domorodačkim jezicima. Reči francuskog porekla zadržavaju francuski speling što se razlikuje od AmE (colour and color), veliki broj leksičkih jedinica deli sa AmE, ali postoje i reči koje se ne koriste ni u jednoj od gore navedenih varijanti.

Australijski engleski (AuE)

Podvrsta koja je nastala osnivanjem kolonije Novi južni Vels  1788, i koja se dalje razvijala pod uticajem doseljenika iz Britanije (London, kokni izgovor), Irske i u 20. veku dolaskom američkih trupa tokom II svetskog rata. Deli puno istih karakteristika kao što su speling i fonologiju sa BrE, mada je došlo do ekspanzije uticaja AmE zbog globalizacije. Neke reči su jedinstvene jer su preuzete iz domorodačkog jezika (kangaroo, dingo, vombat), a postoji i navika korišćenja skrećenih reči koje se završavaju na  -y, -ie, or –o, pa se često čuje Aussie (Australian), lippie (lipstick), sammie (sandwich), sickie (sick day), mozzie (mosquito).

Indijski engleski (IE)

Smatra se da oko 125 miliona stanovnika Indije redovno koristi engleski u komunikaciji, što Indiju čini trećom zemljom na svetu po broju govornika engleskog jezika. Kada je engleski počeo tačno da se koristi u Indiji, nije poznato, ali se vezuje za prvi dolazak Britanaca na tlo Indije i osnivanjem Britanske istočnoindijske kompanije 1600. godine. U formalnim kontekstima, koristi se britanski speling, glas -r se uvek izgovara bez obzira gde se u reči nalazi, w je ustvari v, p se ne izgovara sa  izbacivanjem vazduha, kada nešto želite da naglasite dva puta izgovarate reč npr. Big-big problems (nekolicina velikih problema), chubby-chubby cheeks (vrlo buckasti obrazi), a priloške fraze se stavljaju na početak rečenice. Kao i svi ostali dijalekti, IE obiluje rečima koje su vezane za kulturu Indije pa imamo  goonda (lopov), mulligatawny (supa), itd.