Yuletide ili Christmas?

Ukoliko ste ljubitelj praznika, pred nama je dugački period tokom kojeg se sve opisuje rečju praznično. Praznično raspoloženje, praznične cene, praznični program itd. Naravno reč je o novogodišnjim i božićnim praznicima. Većina ljudi koji su izloženi zapadnjačkoj kulturi čula je za poznate pozdrave Merry Christmas, Happy New Year, kao i za običaj pevanja božićnih pesama tzv. Christmas carols.

Ali da li ste čuli da postoji i Yule ili Yuletide? Prvi put sam se sa njima srela prilikom čitanja serijala knjiga Hari Poter. Povezala sam da je u pitanju nešto što ima veze sa Božićem ali nisam dalje istraživala.

Da li su Yuletide i Božić jedno isto? Prema rečnicima Yuletide znači sezona božićnih praznika.

Kada se malo istraži, ova reč označava period/mesec u germanskom lunarnom kalendaru koji obuhvata period zimskih praznika koji danas odgovara periodu decembra i januara. Prema delu ’Saga o Hakonu Dobrom’ bio je običaj da se tri noći organizuje velika gozba na kojoj su se palile vatre, pilo pivo, i žrtvovale životinje, nazdravljalo bogu Odinu (staronordijsko ime Odina je Jólnir – Yule /ˈjuːl/ ili jólfaðr – otac jul ) u čast predaka. Nordijski kralj Hokon Dobri je bio taj koji je vreme ovog paganskog običaja prilagodio kako bi se preklapao sa proslavom Božića.

Hokon I Dobri, Peter Nicolai Arbo, 1860

Ono što se iz ovoga može zaključiti jeste da sve ono što se povezuje sa proslavom Božića, datira još i vremena pre Hrišćanstva. Za ovaj period vezani su i drugi običaji, kao što je kićenje zimzelenog drveta grančicama božikovine i dugačkim puzavicama bršljena, zatim Yule log – posebno drvo (obično hrast) koje se stavlja u ognjište i označava borbu dobra i zla (paralela sa našim Badnjakom), ili Yule goat – snop žita koji navodno ima magične sposobnosti i čuva se za veliku Yule gozbu (možda još jedna paralela sa našim običajem gajenja žita za Božić) i Yule boar – običaj žtvovanja vepra za gozbu (običaj koji i danas nalazimo u mnogobrojnim kulturama u formi pečenog mesa za Božić).

U mnogim kulturama i danas postoje reči koje odgovaraju engleskom terminu Yule kao što su jul u Švedskoj, Danskoj i Norveškoj, jól na Islandu i Farskim ostrvima, joulu u Finskoj, Joelfeest u Holandiji i jõulud u Estoniji i sve se odnose na period oko zimske kratkodnevnice.

U nekim božićnim pesmama se ovaj naziv i spominje:

“Have yourself a merry little Christmas, make the Yuletide gay.”

(Have Yourself a Merry Little Christmas)

“Chestnuts roasting on an open fire, Jack Frost nipping at your nose. Yuletide carols being sung by a choir, and folks dressed up like Eskimos.”

(The Christmas Song)

Ako se nađete u inostranstvu, u zemljama engleskog govornog područija, a neko vam kaže Happy Yuletide – znaćete da je u pitanju Merry Christmas.